Osmanlı mimarlığında merkez-çeper ilişkileri: Prizren Gazi Mehmed Paşa hamamı örneği
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2017
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Osmanlı yönetimi altındaki toprakların fiziki şekillenmeleri Osmanlı tarzda oluşu büyük önem taşımaktadır. Özellikle 16 Yüzyıl’dan sonra merkezi yönetim sistemi gelişimi ile birlikte Osmanlı mimarlığında Merkez – Çeper ilişkilerini daha belirgin olarak ortaya çıkmıştır. Bu araştırmada Osmanlı mimarisinde merkez – çeper ilişkilerine dair yapı ölçeğinde merkez, yani İstanbul’dan ve Çeper olarak Rumeli’den örnekler seçilerek yapısal, mekânsal ve form analizleri yapılmıştır ve bu bağlamda oluşan mimari ilişkileri çözümleme adına bir model geliştirilmiştir. Tezin birinci, ikinci ve üçüncü bölümlerinde Osmanlı mimarlığında merkez- çeper ilişkisine ışık tutacak, kavramsal yaklaşımları, merkez – çeper ilişkileri çözümlemelerinde kullanılabilecek kaynaklar, Osmanlı öncesi tarihsel süreci ve ayrıca yapım teknolojisi ile alakalı ölçüm sistemi, mimarlık teşkilatının işleyişi, vakıf kurulumu gibi konular ele alınmaktadır. Dördüncü bölümde merkez – çeper kapsamında mimari çözümlemenin yapı bazında izleneceği yol ve yöntem belirlenmesi ele alınmaktadır. Beşinci bölümde konu iti bari ile seçilen hamam yapı türlerine ait tarihsel, teknik yapım ve gelişim süreci ele alınmaktadır. Altıncı bölüm, metodolojinin birebir yapılar üzerinde uygulanmasını kapsamaktadır. Buna göre her hamam tek tek yapısal, mekânsal ve form analiz olmak üzere tablolar şeklinde incelenmektedir. Yedinci bölümde metodolojiyi Prizren Gazi Mehmet Paşa Hamamında örneğinde uygulayarak sınama imkânı bulunmaktadır. Bu durumda çıkan sonuçlar doğrultusunda örnek hamamın merkez çeper etkileşimi içinde ne durumda olduğuna dair yargılar aktarılmıştır. Sonuçlar bölümünde, yapılan çalışmanın mimari şekillenmenin merkez – çeper ikilemi içerisinde mimarlık tarihi ve özellikle Osmanlı dönemi açısından önemi üzerine durulmuştur. Önerilen metodoloji Osmanlı mimarisinde Merkez – Çeper ilişkilerine dayalı olarak yapı çözümlemesi getirmekle birlikte dönemin yapı bazında merkez – çeper etkileşimin nasıl gerçekleştiği konusuna açıklık getirmeyi hedeflenmiştir.
abstract
The physical formation in Ottoman style of the land under the Ottoman rule, has the crucial importance. Especially after the 16th century with the development of central governing the Center – Periphery relations in Ottoman architecture accured to be more clearly. In this research, related to the Center – Periphery relations in the Ottoman architecture at the building scale has been carried out structural, spatial and form analyzes by choosing sample buildings from Center, that is İstanbul and from Rumelia as the Periphery. İn this context, has been developed a model in order to analyze the architectural relations. The first, second and third chapters of the thesis examines the data’s that will shed light on the center – periphery relationship in Ottoman architecture by focusing on the conceptual approaches, the sources that can be used in the name of the analysis of the central and periphery relations, pre-Ottoman historical process as well as measurement system related to construction technology, architecture organization and the waqf foundation In the fourth chapter in the context of the center and periphery architecture based on the building scale has been discussed the way and the methodology of architectural analysis. In the fifth chapter, it explains the historical, technical construction and process of development of the selected ottoman bath types. The sixth chapter covers the application of methodology on each structure. According this each bath building is analyzed structural, spatial and form aspects showing in to the tables. The seventh chapter consist the test of the methodology on the sample of the Gazi Mehmed Pasha Hamam building. In this direction provides the information concerning center and periphery interaction. In the conclusion chapter, the emphasis of the study was on the architectural history and especially the Ottoman period in terms of architectural shaping in center and periphery dilemma. The proposed methodology aimed to clarify how the center and periphery interacts to the structure of a certain period of time in Ottoman architecture.
abstract
The physical formation in Ottoman style of the land under the Ottoman rule, has the crucial importance. Especially after the 16th century with the development of central governing the Center – Periphery relations in Ottoman architecture accured to be more clearly. In this research, related to the Center – Periphery relations in the Ottoman architecture at the building scale has been carried out structural, spatial and form analyzes by choosing sample buildings from Center, that is İstanbul and from Rumelia as the Periphery. İn this context, has been developed a model in order to analyze the architectural relations. The first, second and third chapters of the thesis examines the data’s that will shed light on the center – periphery relationship in Ottoman architecture by focusing on the conceptual approaches, the sources that can be used in the name of the analysis of the central and periphery relations, pre-Ottoman historical process as well as measurement system related to construction technology, architecture organization and the waqf foundation In the fourth chapter in the context of the center and periphery architecture based on the building scale has been discussed the way and the methodology of architectural analysis. In the fifth chapter, it explains the historical, technical construction and process of development of the selected ottoman bath types. The sixth chapter covers the application of methodology on each structure. According this each bath building is analyzed structural, spatial and form aspects showing in to the tables. The seventh chapter consist the test of the methodology on the sample of the Gazi Mehmed Pasha Hamam building. In this direction provides the information concerning center and periphery interaction. In the conclusion chapter, the emphasis of the study was on the architectural history and especially the Ottoman period in terms of architectural shaping in center and periphery dilemma. The proposed methodology aimed to clarify how the center and periphery interacts to the structure of a certain period of time in Ottoman architecture.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Mimari analiz, Prizren, Merkez – Çeper ilişkileri, Osmanlı mimarisi, Rumeli, İstanbul, Ottoman architecture, Rumelia, Center and Periphery relations, Architectural analysis
