Yazar "Erdin, Ceyda" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 3 / 3
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe GAGAUZ ATASÖZLERİNİN SENTAKSI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME(2019) Doğan, Levent; Erdin, CeydaGünlük konuşma dilinde ve yazı dilinde çeşitli amaçlarlakullanılan, kullanıldığı bağlamda anlatımı daha etkili ve çarpıcı kılanatasözleri, Gagauz Türkçesinde söleyiş terimiyle karşılanır. Gagauz halkedebiyatı sözlü malzeme bakımından bir hazinedir. Bu hazinenin önemlibir parçasını da atasözleri oluşturur. Her toplum gibi Gagauz Türkleride kendi dil yapılarına ve kültürlerine özgü atasözleri meydanagetirmişlerdir. Bu bakımından atasözleri gerek Gagauz Türkleriyle ilgilipek çok konu hakkında bilgi edinilmesinde gerekse Gagauz Türkçesininses ve şekil özellikleri ile söz diziminin görülmesinde çalışılabilecek halkedebiyatı türlerindendir.Toplumların atasözleri, genellikle farklı disiplinler tarafından türlükonular içerisinde değerlendirmeye alınır. Buna karşılık Gagauzatasözleri üzerinden Gagauz Türkçesi ve Gagauz Türkleriyle ilgiliyürütülmüş araştırmalar oldukça azdır. Günümüze kadar yapılanaraştırmalara göz atıldığında ise Gagauz atasözlerinin cümle yapısıbakımından ele alınmadığı görülür. Bu çalışmada Gagauz atasözlerinincümle yapısını ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma, TürkiyeTürkçesiyle beraber kısmen de olsa Gagauz Türkçesindeki cümle yapısısınıflandırmaları göz önüne alınarak oluşturulmuştur. Buna göreGagauz atasözleri basit, birleşik, sıralı, bağlı ve ara sözlü (cümleli) cümleşeklinde sınıflandırılarak beş ana başlıkta ele alınmıştır. Birleşik cümleyapısındaki Gagauz atasözleri ayrıca kendi içinde gruplandırılmıştır.Yapısına göre sınıflandırılan Gagauz atasözleri ilgili başlığın altındayükleminin türüne, yerine ve anlamlarına göre de değerlendirilmiştir.Öğe Kadem Kaynaa romanının söz varlığı üzerine bir değerlendirme(2020) Erdin, Ceyda; Doğan, LeventDil ve edebiyat arasında öteden beri karşılıklı bir etkileşim söz konusudur. Bir dilin korunarak yaşatılması yanında gelişerek zenginleşmesinde edebiyat ürünleri etkin bir role sahiptir. Bu bakımdan her toplumda üretilen edebî ürünler o toplumun ve kullanılan dilin hazineleri sayılır. Bu dil hazinelerinin önemli bir işlevi de meydana geldikleri toplum ve yazıldıkları dil hakkında araştırmacıya kılavuzluk etmeleridir. Bilimsel bir bakışla ele alındıkları takdirde dil ve toplumla alakalı farklı alanlara özgü pek çok sorunun cevaplanmasında veya karanlıkta kalmış noktaların aydınlatılmasında yarar sağlarlar. Yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan Gagauzca için şair ve yazarların ana diliyle yarattıkları edebî türden her eser ayrı bir değer taşır. Ancak meydana getirilen bu eserlerin dilsel açıdan işlenmesi de gerekir. Edebî ürünlerin bir dilin söz varlığının ortaya çıkarılmasındaki rolü malumdur. Söz konusu ürünlerin işlenmesiyle kaybolmaya yüz tutan Gagauzcanın söz varlığı kayıt altına alınacağı gibi yazara özgü farklı ve yeni kullanımların da tespit edilerek dile kazandırılması sağlanacaktır. Çalışmamızda bu amaçla çağdaş Gagauz edebiyatının roman türünde son çıkan eseri olan Kadem Kaynaa romanı incelenmiştir. Mariya Mercanka tarafından kaleme alınan bu roman, çalışmada yazarın söz varlığı, dili ve üslubu açısından değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamına romandaki isim ve fiil türünden sözcüklerin on ve üzeri tekrar sayısına sahip olanlar dâhil edilmiştir. Bundan başka yazarın eserdeki atasözü, deyim, ikileme, kalıp söz ve yabancı sözcük kullanımı değerlendirilmiştir. Ayrıca romandan tespit edilen bu söz varlığı unsurlarının Türkiye Türkçesi ve ağızlarıyla ortak olanları belirtilerek bunların bir kısmında görülen farklılıklara değinilmiştir.Öğe Mariya Mercanka’nın “kadem kaynaa” adlı romanın söz varlığı bakımından incelenmesi(Trakya Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020) Erdin, Ceyda; Doğan, LeventBir dil ve toplum üzerine yapılacak tetkiklerde söz varlığı çalışmaları pek çok açıdan önemli veriler sunar. Dilin tüm sözcüklerini kapsayan söz varlığı; bu yönüyle bir toplumun diline, kültürüne ve tarihine ışık tutar. Söz varlığı incelemeleriyle bir dilin tarihsel süreçte geçirmiş olduğu değişimlere ve gelişmelere tanıklık edilirken, sözcüklerde yaşanan ses, şekil ve anlam değişiklikleri de açığa çıkarılır. Yine bu incelemeler sırasında dildeki sözcük türetme yolları gözlemlenebilir. Söz varlığı unsurları arasında yer alan alıntı sözcüklerin saptanmasıyla çalışmada temel alınan dilin daha çok hangi yabancı dillerin etkisi altında kaldığı gibi pek çok konuda çıkarımlarda bulunulabilir. O hâlde bir dilin söz varlığına yönelik yürütülecek çalışmalar o dile her açıdan büyük bir katkı sağlar. Dil, çeşitliliği ve zenginliği yönünden değerlendirilmiş olur. Söz varlığının tespiti hususunda ise bir toplumun diliyle oluşturulmuş sözlü ve yazılı edebiyat ürünlerinin önemi muhakkaktır. Zira, bu ürünler meydana geldiği topluma ayna tutar, toplumun kullandığı dilin kendine özgü niteliklerini yansıtır. Bu çalışmada, Gagauz şair ve yazar Mariya Mercanka’nın “Kadem Kaynaa” adlı romanı söz varlığı açısından irdelenmiş, irdeleme sonucunda ulaşılan dilsel veriler ışığında Gagauz Türkçesi ve Gagauz kültürüyle ilgili yapılan saptamalar ortaya konmuştur. Romanın taranmasıyla tespit edilen ad türündeki sözcükler konularına göre, fiil türündeki sözcükler ise yapılarına göre sınıflandırılarak ele alınmıştır. Sınıflandırılan sözcüklerin her biri incelemeye tabi tutulmuş, standart Türkiye Türkçesi ve tarihsel Türk dili alanında mukayese edilmiştir. Tarihsel dönemlerle karşılaştırma yapılırken Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Dîvânu Lugâti’t Türk ve Kutadgu Bilig esas alınmıştır. Kökenleri bakımından değerlendirilen sözcüklerin köken tespitinde farklı dillerde hazırlanmış sözlüklerden yararlanılmış, tahlilinde ise etimolojik sözlüklere başvurulmuştur. Ayrıca romandan derlenen sözcüklerin Trakya Ağızları Sözlüğü ve Derleme Sözlüğü’nde bulunanları da gösterilerek yorumlanmıştır. Bunun sonucunda Gagauz Türkçesinde kullanılan sözcüklerin Balkan Türk ağızlarıyla özellikle ses bakımından gösterdiği örtüşmeler dikkati çekmiştir. Son olarak bu çalışma ile Gagauz Türkçesine ait pek çok deyim, atasözü, ikileme ve kalıp söz ortaya çıkarılmıştır.
