Armahan, SevdaAhmetoğlu, Emine2022-06-022022-06-0220222022https://hdl.handle.net/20.500.14551/8002Bu çalışmada otizm spektrum bozukluğu olan çocukların kardeş ilişkilerinin incelenmesi ve Kardeşler İçin Yüceltme ve Güçlükler Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliğinin yapılması amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini İstanbul il ve ilçelerinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı özel ve resmi özel eğitim merkezlerinde öğrenim gören toplam 596 özel gereksinimli çocukların kardeşleri oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, tipik gelişen çocukların özel gereksinimli kardeşleri ile olan ilişkilerini değerlendirmeleri amacıyla ilk defa Schaffer-Edgerton (1979) ve Mc Hale et al. (1986) tarafından geliştirilen ve Ahmetoğlu & Aral (2008) tarafından Türk kültürüne uyarlaması yapılan Schaffer Kardeş Davranışı Değerlendirme Ölçeği (ŞKDDÖ) kullanılmıştır. Ayrıca özel gereksinimli çocukların kardeş ilişkilerini ölçmek amacıyla bu araştırmada geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan Giallo & Gavidia-Payne (2002, 2006) tarafından geliştirilen “Kardeşler İçin Yüceltme ve Güçlükler Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın birinci aşamasında tüm özel gereksinimli çocukların kardeşlerinden toplanan verilerle geçerlik güvenirlik çalişması yapılmış, daha sonraki aşamada çalışmanın sadece otizm spektrum bozukluğu olan çocukların kardeş ilişkilerini; kardeşe ilişkin değişkenler, ailelerine ilişkin değişkenler ve OSB’li çocuğa ilişkin değişkenler açısından incelenmiştir. Araştırmanın geçerlik ve güvenirlik analizleri M plus, değişkenlere ilişkin analizler ise SPSS-25 istatistik programı ile yapılmıştır. Araştırmada toplanan verilerin normalliği test edilmiş, dağılım normalitesi sağlandığı için verilerin analizinde Bağımsız Grup t- testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Tekniği kullanılmıştır. Varyans analizi sonucunda, farkın kaynağını belirlemek için LSD testi yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda Kardeşler İçin Yüceltme ve Güçlükler Ölçeği’nin Türk kültürü açısından geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu tespit edilmiştir. Araştırmaya dahil edilen OSB’li çocukların kardeş ilişkilerinde; tipik gelişen kardeşlerin yaşları, cinsiyetleri, doğum sıraları, kardeşine olan yakınlığı, kardeş sayıları, annelerinin ve babalarının yaşları, evlilik durumları, çalışma/ma durumu, babalarının OSB’li çocukla gün içerisinde geçirdiği zaman ve ailede başka özel gereksinimli bireyin olma/ması, OSB’li çocuğun cinsiyeti, özel eğitime başlama yaşı, OSB’li çocuğun doğum sırasına göre anlamlı farklılık saptanmazken, tipik gelişen kardeşlerin öğrenim durumu, kardeşiyle gün içerisinde geçirdiği zaman, annelerinin ve babalarının öğrenim durumu, ailenin aylık geliri, babalarının OSB’li çocukla gün içerisinde geçirdiği zaman, OSB’li çocuğa tıbbi tanının ilk ne zaman konulduğu ve OSB’li çocuğun öğrenim durumuna göre anlamlı farklılıklar saptanmıştır.In this study, it has been aimed to investigate the sibling relationships of children with autism spectrum disorder and to evaluate the validity and reliability of Hassless and Uplifts of Sibling Relationship. The sample of the study consists of the siblings of 596 children with special needs who study in private and public special education centers which are affiliated to the Ministry of National Education in Istanbul. The Demographic Information Form was used as a data collection tool in the study and ‘Schaeffer Sibling Behaviour Rating Scale’’ was first used by Schaffer-Edgerton (1979) and Mc Hale et al (1986) and adapted to Turkish culture as by Ahmetoğlu & Aral (2008). In addition, the “Sibling Daily Uplifts and Hassles Scale” was developed in order to measure the sibling relationships of children with disabilities by Giallo & Gavidia-Payne (2002, 2006), and then were conducted the validity and reliability of this study. In the first stage of the study, the validity and reliability of this study was carried out with the data which were collected from siblings of children with special needs, in the next stage were examined the sibling-related variables, the family-related variables, and variables related to the child wiith autism in this study. The validity and reliability analyzes of this research were made with M plus, and the analyzes of the variables were made with the SPSS-25 statistical program. The normality of the data collected in the study was tested and the distribution normality was ensured, therefore Independent Group t-test, One-Way Analysis of Variance (ANOVA) and Pearson Product-Moment Correlation Technique were used in the analysis of the data. As a result of the analysis of variance, the LSD test was made to determine the source of the difference. As a result of the analysis, it has been determined that ‘'Sibling Daily Uplifts and Hassles Scale’’is a valid and reliable measurement tool in terms of Turkish culture. While there are no significant difference about age, gender, birth order, closeness to siblings, number of siblings, ages of mothers and fathers, marital status, working/unemployment status of normally developing siblings, the time spent by their fathers with the child with ASD during the day, absence of another disabled person in the family, the gender of the child with ASD, the age of starting special education, the birth order of the child with ASD, significant differences were also found about the educational status of the siblings with normal development, the time spent with their sibling during the day, the education level of their mothers and fathers, the monthly income of the family, and their father's daily living with the child with ASD, when the child with ASD was first diagnosed and the education level of the child with ASD.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessKardeş ilişkileriOtizm Spektrum bozukluğuKardeşKardeşler için yüceltme ve güçlükler ölçeğiSibling relationshipsAutism spectrum disorderSibling Daily Uplifts and Hassles ScaleDoctoral Thesis709069