Aksoy, VolkanÇamlıtepe, Yılmaz2024-06-112024-06-112002https://hdl.handle.net/20.500.14551/9328Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. Yayınlanma izni olmayan tezlerin basılı kopyalarına Üniversite kütüphaneniz aracılığıyla (TÜBESS üzerinden) erişebilirsiniz.Yüksek LisansÖZET Karıncalarda kinestetik oriyentasyonun araştınlması için Formica pratensis türüne ait işçilerin, kontrollü laboratuar ortamında 1 ay süre ile yuvalarına bağlı bir T- borunun yan kollan aracılığıyla sol kolda besin içeren sağ kolda ise besin olmayan iki besin kabına ulaşmaları sağlanarak besin trafiği oluşturulmuştur. Bu. periyod sonunda 2 hafta boyunca besin içeren sol kap ve boş olan sağ kapta yakalanan tüm karıncalar su bazlı renkli tipp-ex ile farklı renklerde işaretlenmişler ve yuvalarına geri konulmuşlardır. Karıncaların soldaki besin kabına giden kola bıraktıkları kimyasal koku izi ve olası sol/sağ dönüş hafızaları dışında besine ulaşmak için yön tayininde kullanabilecekleri tüm çevresel etmenlerin baskılanmış olduğu ve besinin uzaklaştırıldığı koşullarda yapılan kontrol deneylerinde yuvadan ayrılan işçilerin çoğunun daha önceden besin içeren soldaki kabın bulunduğu kola dönüş yaptıkları tespit edilmiştir. Karıncaların dönüşünde etkili olan T- borunun besin içeren kaba bağlı olan sol koluna bıraktıkları kimyasal koku izini de ortadan kaldırmak ve besine ulaşmada yön tayininde kullanabilmeleri için yalnızca olası sol/sağ dönüş hafızalarını kullanmaları zorlama eğitimi amacıyla hem aydınlıkta hem de karanlıkta günde 10'ar defa hiç bir koku izi içermeyen yeni T- borular kullanılmıştır. Manipülasyon - ipucunu yok etine deneyinde her bir test öncesi borular yenileriyle değiştirilmiştir. Elde edilen sonuçlar hem aydınlıkta hem karanlıkta karıncaların yine daha önceden besin içeren soldaki kaba giden kolu istatistiki olarak anlamlı bir şekilde tercih ettiklerini, yani öğrendikleri kinestetik bilgiyi kullandıklarım göstermiştir. Besine ulaşma esnasında karıncaların mevcut koku izi ve sol/sağ dönüş hafızası tercihinde bir hiyerarşi olup olmadığını ve dönüşlerdeki olası etkileşimi belirlemek için (manipülasyon - ters çevirme deneyi) kullanılan sol kolu koku izli T- boru 180° ters çevrilip yuvayan bağlanarak testler gerçekleştirilmiştir. Aydınlıkta yapılan test sonuçlan karıncaların koku olmayan ama eğitildikleri sol kol ile bu kez sağ kola geçmiş kimyasal koku izi arasında istatistiksel olarak belirgin bir tercih yapmadıklarına işaret ederken karanlıkta yapılan test sonuçlan karıncaların kimyasal koku izini takip ederek ağırlıklı olarak sağ kolu tercih ettiklerini göstermiştin Kimyasal koku izi karıncaların gece oriyentasyonunda oldukça önemli olduğu ve oriyentasyonu başlatıcı etkisi olduğu için karanlık deneylerinde böyle bir sonucun çıkması beklenen bir durumdur. Aydınlıkta yapılan testlerde karıncaların dağılımında; herhangi bir kola anlamlı bir eğilim olmaması karıncaların aydınlıkta kimyasal koku yanısıra diğer bildikleri ipuçlarını da paket halinde beraber kullandığımı ve böyle bir anlaşmazlıktan (kimyasal koku - kinestetik bilgi anlaşmazlığı) kaynaklanan rasgele dağılımın ortaya çıkmasının da bireylerin öğrendikleri kinestetik bilginin varlığım ispatlaması açısından önemlidir. Sonuç olarak elde edilen veriler karıncaların besin kaplarına ulaşmak için T- borunun 90°'lik dönüş sağlayan kısmına geldiklerinde kullanabilecekleri hiçbir çevresel ipucu olmadığında dahi önceki sol/sağ dönüşlerini tekrarlayabücliklerini, daha önceden besin içeren ve eğitilmiş olduklan soldaki besin kabına ulaşabüdiklerini göstermektedir.Ill ABSTRACT In order to investigate the kinesthetic orientation of the ant Formica pratensis, workers were trained to forage from their nest to two plastic feeding plates through a T- shaped plastic pipe under controlled laboratory conditions. Ants found in either plates were colour marked on their gasters according to their direction choice and replaced on the nest. In control experiment, provided that all orientational cues were suppressed except chemical and idiothetic, the final orientation of most ants in darkness and daylight were towards the previously food rewarded plate. In manipulation- cue elimination experiment, on the other hand, when chemical cues were also eliminated the ants preference was again the trained direction, that is the plate on the left they mostly foraged during training. In manipulation - reversed experiment, the ants still went on following the trail laid down in darkness but in daylight tests there was no statistically significant difference between the number of ants that chose either of the plates indicating that there was a conflict between two available cues, chemical and kinesthetic. Our results suggest that workers of Formica pratensis can remember the directions they previously turned, left or right, and therefore with all available cues suppressed they still chose the trained direction depending on kinesthetic/idiothetic cues.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessBiyolojiBiologyMaster Thesis143133118