Saf Aklın Eleştirisi'nde Matematik ve Empirik Kavramların Şematizmi Sorunu*
Küçük Resim Yok
Tarih
2014
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Kant, modern felsefede ele alınan temel epistemolojik sorunların hemen hepsini eleştirel bir biçimde incelemiş ve bu sorunlara çözüm önerileri getirmiştir. Bu sebepten yorumcular onun açtığı felsefi çığırı anlamaya çalışmış ve daha çok felsefe tarihinde yarattığı etki üzerinde durmuşlardır. Dolayısıyla Kant'ın sisteminde karşımıza çıkan kimi epistemolojik sorunlar, Hegel ve Schopenhauer gibi filozofları bir tarafa koyarsak, yorumcular tarafından yeterince ele alınıp eleştirilmemiştir. Bu durum Kant'ın doğru anlaşılmasını ve etraflıca değerlendirilebilmesini zorlaştırmaktadır. Zira onun da her filozof gibi kimi epistemolojik sorunlarla karşılaştığı ve bu sorunları çözme denemesinde bulunurken bazı noktalarda etkili açıklamalar getirmekten uzak kaldığı görülmektedir. Bu sorunlardan en önemlisi, Kant'ın da önemine dikkat çekip hayatı boyunca halline uğraştığı şematizm sorunudur. Şematizm konusu birçok tartışmalı hususu içermekle birlikte bu konunun en çetrefil yanı matematik ve empirik kavramların şematizmi meselesinde karşımıza çıkmaktadır. Kant'ın epistemolojisi için hayati bir öneme sahip olan bu konunun incelenip ortaya konması, Kant felsefesini eleştirel bir gözle değerlendirip anlamak için büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada da önce Kant'ın eleştirel dönemde ortaya koyduğu temel epistemolojik yapı ele alınacak, bu bağlamda duyarlık, anlama yetisi, akıl ve bu yetilerin a priori biçimleri üzerinde durularak bunların bilginin oluşmasındaki önemine dikkat çekilecektir. Böylece çalışma için bir zemin oluşturulduktan sonra, farklı doğalara sahip olan kategoriler ve görüler arasında nasıl bir bağ kurulabileceğini göstermeye çalışan Şematizm bölümü üzerinde ayrıntılı biçimde durulacaktır. Ardından Kant'ın açık bir biçimde üzerinde durmadığı, ancak onun felsefesi açısından ciddi soru işaretleri oluşturan matematik ve empirik kavramların şematizmi sorunu incelenecektir. Bu inceleme, matematik ve empirik kavramların nasıl kuruldukları, bunların şematizminin gerekli olup olmadığı, eğer gerekliyse kategorilerin şematizminden ne gibi farklarının olması gerektiği gibi sorular çerçevesinde yürütülecektir. Sonuç olarak da Kant'ın bu sorunları çözmek konusunda ne derece başarılı olduğu tartışılıp kimi tespitler yapılacaktır. Bu çalışma yürütülürken Kant'ın eleştirel dönemindeki eserleri dikkate alınacak ve çeşitli eserlerinden alıntılar yapılacak olmasına rağmen, problemi iyi işleyebilmek ve sorunun sınırlarını yeterince açık çizebilmek için özellikle Saf Aklın Eleştirisi isimli eserle sınırlı kalınmaya çalışılacaktır. Bunun bir başka nedeni de konunun doğrudan ele alındığı eserin Saf Aklın Eleştirisi olması, diğer eserlerde sorunla ilgili sadece bazı göndermelerin bulunuyor olmasıdır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kaynak
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
31
Sayı
2
