TASARIDAN HAREKÂTA: İNGİLTERE’NİN 1906 TARİHLİ GELİBOLU’YU İŞGAL TASARISI İLE 1915’TEKİ AMFİBİ HAREKÂTI ARASINDAKİ MÜNASEBETE DAİR
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
İngiltere, 1877’de Dışişleri Bakanlığı, 1889-1914 arasında İstanbul’daki askeri ataşeleri, 1906’da Deniz İstihbarat Dairesi, Genelkurmay Başkanlığı ve Savaş Bakanlığı aracılığıyla Rumeli, İstanbul, Çanakkale/Gelibolu yarımadası hakkında ayrıntılı raporlar oluşturmuştur. Dış istihbarat kurumları tarafından farklı tarihlerde hazırlanan bu rapor- lar özellikle de 1906’da Britanya’nın tek bir tasarıya odaklanması sonucu doğurmuştur. Bu da Gelibolu’nun işgali ve Türklerin İstanbul’dan çıkarılması tasarısıdır. 1906’da İngiliz Genelkurmayı ve Savaş Bakanlığı tarafından hazırla- nan “War with Turkey” başlıklı rapor İngiltere’nin 1915’te Gelibolu’ya düzenlediği amfibi harekât öncesi hazırladığı en detaylı işgal planlarından biri olması itibariyle Türk tarihi açısından son derece önemlidir. 1906, Türk-İngiliz iliş- kileri açısından 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi’nden sonraki en kritik dönüm noktasıdır. İngiliz Genelkurmay Başkan- lığı ile Savaş Bakanlığı tarafından hazırlanan ve iki bölümden oluşan bahsi geçen raporun birinci bölümünde II. Ab- dülhamid devrinde Rumeli, Gelibolu ve Çanakkale’nin tarihi coğrafyası, demografik yapısı ve Mart 1906’da Türk or- dusunun kuvvet miktarına dair önemli bilgi ve istatistikler bulunmaktadır. İkinci bölüm, Çanakkale Boğazı’nı ele ge- çirmek amacıyla Gelibolu yarımadasının İngiliz deniz ve kara kuvvetlerinin amfibi harekâtı ile nasıl işgal edileceğine dair yirmi yedi maddeden oluşan son derece ayrıntılı bir rehber niteliğindedir. Bu makalede, 1906 tarihli rapor Türk- çeye kazandırıldıktan sonra 1906’daki tasarı ile 1915’teki harekât arasındaki benzerlik ve değişikliklere temas edil- mektedir. İngilizlerin 1915’teki Gelibolu çıkarmasının I. Dünya Harbi esnasında aniden alınmış bir karar olmayıp kökleri 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi’ne uzanan ve 1906’da olgunlaşarak uygulamanın eşiğine kadar gelen nihayet 1915’te hayata geçirilen köklü bir planın parçası olduğu ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kaynak
Karadeniz Araştırmaları
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
21
Sayı
81
