LONG TERM-SHORT TERM ANALYSE BETWEEN FOREIGN TRADE, GROWTH AND EMPLOYMENT IN TURKISH ECONOMY:1923-2013
No Thumbnail Available
Date
2014
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Access Rights
info:eu-repo/semantics/openAccess
Abstract
Türkiye sanayileşmekte olan bir ülkedir. Sanayileşmeyi gerçekleştirmek için iki farklı sanayileşme stratejisi uygulanmıştır. Bunlardan biri ithal ikameci sanayileşme, diğeri de ihracata dayalı sanayileşmedir. İthal ikameci sanayileşme dışa kapalı, ihracata dayalı sanayileşme ise dışa açık bir strateji olarak da değerlendirilmektedir. Türkiye 24 Ocak 1980 İstikrar Kararlarına kadar genellikle ithal ikameci politikalar uygulamıştır. 24 Ocak 1980 istikrar kararlarından itibaren ise ihracata dayalı bir sanayileşme stratejisi uygulamıştır. İster ihracata dayalı yani dışa dönük bir sanayileşme olsun, isterse ithal ikameci ya da diğer bir deyişle dışa kapalı sanayileşme stratejisi olsun, her iki stratejinin de ortak hedefleri içerisinde ekonomik büyümeyi gerçekleştirmek ve böylece yüksek bir istihdam düzeyi sağlamak yer alır. Bu çalışmada da Türkiye için dış ticaret, ekonomik büyüme ve istihdam arasındaki ilişkiler 1923-1979 ve 1980-2013 dönemleri için test edilmiştir. Bunun için çalışmada kullanılan değişkenler ihracat, ithalat, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla ve istihdamdır. Yöntem: Çalışmada her iki dönem için değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkiler Johansen eşbütünleşme yöntemi ile kısa dönemli nedensellik ilişkileri Toda-Yamamoto nedensellik testi ile açıklanmıştır. Bu testlerden önce değişkenlere ait serilerin durağanlığı Augmented Dickey-Fuller (ADF) birim kök testi ve Philips-Perron (PP) birim kök testi ile incelenmiştir. Veri Seti: Çalışmada GSYİH, ihracat, ithalat ve istihdam değişkenlerinin 1923-2013 dönemine ait yıllık verileri kullanılmıştır. Analizde kullanılan tüm veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)nun internet sitesinden alınmıştır. Ampirik analizlerde, değişkenlere ait zaman serilerinin doğal logaritması alınarak logaritmik dönüşüm yapılmıştır. Bunun sebebi varyansta durağan olmama problemini ortadan kaldırmak ve serilerdeki dalgalanmaları en aza indirmektir. Analizlerde GSYİH LGSYIH, ihracat LIHR, ithalat LITH ve istihdam LIST notasyonlarıyla gösterilmiştir. Analiz ve Bulgular: Durağan olmayan zaman serilerinde regresyondan elde edilecek tahmin sonuçları sahte olabileceğinden öncelikle serilerin durağanlıkları incelenmiştir. 1980 yılı öncesi için yapılan birim kök testi sonuçlarına göre hem ADF hem de PP birim kök testinde bütün değişkenler düzey değerinde birim kök içermekte, 1. fark değerlerinde ise %5 anlam seviyesinde durağan hale gelmektedirler. 1980 yılı sonrasında da yapılan test analizleri sonucunda aynı sonuçlar elde edilmiştir. Bu doğrultuda durağan olmayan serilerin aynı trende sahip olmaları sebebiyle model anlamlı gibi görünebilmekte, yani sahte regresyon sorunu ortaya çıkabilmektedir. Bu sorun serilerin farkı alınarak, yani seriler durağanlaştırılarak giderilebilmektedir. Ancak serilerin farkı alındığında bilgi kaybı olacağı da açıktır. Bu nedenle değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki eşbütünleşme analiziyle incelenirken durağan olmayan serilerle çalışılabilmektedir. Çalışmada uzun dönemli ilişki Johansen eşbütünleşme testi ile incelenmiştir. Bu yöntemde ilk aşamada uygun gecikme uzunluğunun belirlenmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda VAR modeli üzerinden LR (sequential modified LR test statistic), FPE (Final prdiction error), AIC (Akaike information criterion), SC (Schwarz information criterion) ve HQ (Hannan-Quinn information criterion) bilgi kriterlerine bakılarak uygun gecikme uzunluğu belirlenmiştir. Hem 1980 yılı öncesi hem de 1980 yılı sonrası analizlerde tüm bilgi kriterleri 1 gecikmeyi işaret etmektedir. Buna göre oluşturulan VAR modellerinin gecikme uzunluğu 1 olarak belirlenmiş, Johansen eşbütünleşme testi de her iki dönem için buna göre yapılmıştır. Test sonucunda hem 1980 öncesi dönemde, hem de 1980 sonrası dönemde ilgili değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin varlığı tespit edilmiş ve bu uzun dönemli ilişkiyi açıklayan 1 eştümleştirici vektör bulunmuştur. Johansen eşbütünleşme testi sonucu saptanan uzun dönemli ilişki normalleştirilmiş eştümleştirici vektör tahminleri yardımıyla yorumlanabilmektedir. Burada elde edilen katsayılar uzun dönemli (eştümleştirici) ilişkiyi yansıtmalarının yanında, aynı zamanda uzun dönem esnekliklerini de ifade etmektedirler. 1980 yılı öncesi uzun dönem esneklik katsayılarına bakıldığında, ihracattaki %1lik bir artış GSYIHyı %4 azalmakta, istihdamı %6,4 arttırmakta ve ithalatı da %2,7 azaltmaktadır. İthalattaki %1lik artış ise GSYİHyı %6,3 azaltmakta, ihracat ve istihdamı etkilememektedir. GSYİHda meydana gelen değişikliklerin diğer değişkenlere olan etkisinin önemsenmeyecek kadar küçük olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. İstihdamda gerçekleşen %1lik bir artış ise GSYİHyı ve ihracatı %1,5 arttırırken ithalatı %4,1 azaltmaktadır. 1980 yılı sonrası uzun dönem esneklik katsayılarına göre, ihracattaki %1lik bir artış GSYIHyı %6,1 arttırırken ithalatı %1,5 azaltmaktadır. Bunun istihdama etkisi ise %1den daha az olup etki pozitif yönlüdür. İthalattaki %1lik artış ise GSYİHyı %4,2 azaltmakta, ihracat ve istihdama olan etkisi negatif yönde %1den daha az olmaktadır. Yine 1980 sonrası dönemde de GSYİHda meydana gelen değişikliklerin diğer değişkenlere olan etkisinin %1in çok altında olduğu görülmektedir. İstihdamda gerçekleşen %1lik bir artış ise GSYİHyı %8,5 ve ihracatı %1,3 arttırırken ithalatı %2 azaltmaktadır. Değişkenler arasındaki kısa dönem nedensellik ilişkileri de Toda-Yamamoto yaklaşımına dayalı Granger nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Bu doğrultuda 1980 yılı öncesi dönemde ihracattan GSYİHya ve ithalata doğru nedensellik ilişkisi, GSYİHdan ithalata ve istihdama doğru nedensellik ilişkisi ve istihdamdan ithalata doğru bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. 1980 yılı sonrası dönemde ise sadece ithalattan GSYİHya doğru bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Sonuç: Yapılan analizler sonucunda, kısa dönemde 1980 yılı öncesi İhracattan GSYHya ve ithalata doğru, GSYHdan ithalat ve istihdama doğru, istihdamdan da ithalata doğru nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. 1980 yılı sonrası ise sadece ithalattan
Description
Keywords
Journal or Series
IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal
WoS Q Value
Scopus Q Value
Volume
5
Issue
15
