20. yüzyılın ilk yarısında Besarabya'da Gagauz Türklerinin tarihi ve kimliği
No Thumbnail Available
Date
2021
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Trakya Üniversitesi
Access Rights
info:eu-repo/semantics/openAccess
Abstract
Gagauzlar, Doğu Avrupa coğrafyasında varlıklarını sürdüren Türk kökenli halklardan birisidir. Onlar, dilleriyle kültürleriyle yaşadıkları ülkelerde farklılık arz etmektedirler. Sosyal bilim camiasının çoğunluğu tarafından Gagauzların ataları olarak kabul edilen Uzlar, Orta Çağ'da Türkistan'dan bu coğrafyaya gelmişlerdir. Karadeniz'in kuzeyinde Rus devletleriyle, Balkanlarda ise Bizans İmparatorluğu'yla ilişki kurmuşlardır. Uz kabileleri, büyük olasılıkla Hristiyanlık inancını benimsedikten sonra topluca Gagauz adını almışlardır. Ağırlıklı olarak Dobruca'ya yerleşen Gagauzlar, yüzyıllarca Osmanlı egemenliğinde yaşamışlardır. 19. yüzyılda Gagauzların büyük bir kısmı, Rusların teşvikleriyle Besarabya'ya göç etmiştir. Gagauzlar, burada kendi yaşamlarına özgü köyler kurmuşlardır. Besarabya, Gagauzların Dobruca'dan sonra ikinci vatanı olmuştur. 19. yüzyılın sonlarına doğru, Çarlık'ta yaşanan siyasi ve askerî gelişmeler Gagauzların egemen güce isyanlarını tetiklemiştir. Birinci Dünya Savaşı sonucunda Besarabya, Romanya Krallığı'nın egemenliğine girmiştir. İkinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar süren Besarabya'daki Rumen egemenliği, Gagauzlar açısından yeni bir dönemi başlatmıştır. İki savaş arası dönemde Gagauzlar, egemen gücün onayıyla önemli kültürel ve etnik kazanımlar elde etmişlerdir. Gagauz Türk kimliği, bu dönemde Gagauzların Başpapazı Mihail Çakır ile Türkiye Cumhuriyeti Bükreş Misyon Şefi Hamdullah Suphi Tanrıöver'in gayretleriyle gün yüzüne çıkarılmıştır. Onların bu konudaki resmî çabaları, Gagauzların istekleriyle desteklenmiştir. Çakır ile Tanrıöver, eğitim ve basın-yayın faaliyetleriyle, Gagauz Türk kimliği üzerinde yoğun çaba harcamıştır. Bu dönemde Gagauzlar, etnik kökenlerinin ve kadim kültürlerinin farkına varmışlardır.
The Gagauz are one of the populace of Turkish naissance continuing their existence in the geography of Eastern Europe. They proffer the difference with their languages and cultures in countries where they live. The Uzes, accepted as the predecessors of the Gagauz by the majority of the social science community, came to this geography from Turkestan. They contacted with the Russian states in the north of the Black Sea and with the Byzantine Empire in the Balkans. Most probably the Uz tribes took the name of Gagauz collectively after adopting the Christian faith. The Gagauz people, especially settled in Dobrudja, had lived in the Ottoman rule for centuries. The most of Gagauzes migrated to Bessarabia with exhortation of the Russians in the 19th century. They established villages peculiar to their lives here. Bessarabia became the second homeland of Gagauzes after Dobrudja. The political and military events in the Tsardom triggered the rebellions of Gagauzes against the ruling power towards the end of the 19th century. Bessarabia came under the rule of the Romanian Kingdom at the result of the First World War. The Romanian rule lasting until the end of Second World War started a new era for the Gagauz people. In the interwar period, the Gagauzes achieved important cultural and ethnic acquisitions. The Gagauz Turkish identity was revealed with the efforts of the archpriest of Gagauz Mihail Ciachir and the mission chief of Republic of Turkey in Bucharest Hamdullah Suphi Tanrıover in this period. Their official efforts on this issue were bolstered by the demands of the Gagauzes. Both Ciachir and Tanrıover worked hard on Gagauz Turkish identity with education and mass media. In this period, the Gagauz people realized their ethnic origins and whilom cultures.
The Gagauz are one of the populace of Turkish naissance continuing their existence in the geography of Eastern Europe. They proffer the difference with their languages and cultures in countries where they live. The Uzes, accepted as the predecessors of the Gagauz by the majority of the social science community, came to this geography from Turkestan. They contacted with the Russian states in the north of the Black Sea and with the Byzantine Empire in the Balkans. Most probably the Uz tribes took the name of Gagauz collectively after adopting the Christian faith. The Gagauz people, especially settled in Dobrudja, had lived in the Ottoman rule for centuries. The most of Gagauzes migrated to Bessarabia with exhortation of the Russians in the 19th century. They established villages peculiar to their lives here. Bessarabia became the second homeland of Gagauzes after Dobrudja. The political and military events in the Tsardom triggered the rebellions of Gagauzes against the ruling power towards the end of the 19th century. Bessarabia came under the rule of the Romanian Kingdom at the result of the First World War. The Romanian rule lasting until the end of Second World War started a new era for the Gagauz people. In the interwar period, the Gagauzes achieved important cultural and ethnic acquisitions. The Gagauz Turkish identity was revealed with the efforts of the archpriest of Gagauz Mihail Ciachir and the mission chief of Republic of Turkey in Bucharest Hamdullah Suphi Tanrıover in this period. Their official efforts on this issue were bolstered by the demands of the Gagauzes. Both Ciachir and Tanrıover worked hard on Gagauz Turkish identity with education and mass media. In this period, the Gagauz people realized their ethnic origins and whilom cultures.
Description
Doktora
Keywords
Tarih, History
