Mahtumkulu Divânı'nda geçen fiillerde kılınış ve görünüş
Küçük Resim Yok
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Trakya Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Kılınış, eylemin kök veya gövdesindeki zamanı ifade eden bir kategoridir. Bir başka deyişle, fiilin üzerine aldığı zaman ekinden başka bir de fiilin kök veya gövdesinde var olan bir zaman vardır. Bu da kılınışı ifade eder. Ayrıca, bir fiilin kılınış tipi, içerisinde bulunduğu cümlenin (nesne, özne, tamlayıcılar vb.) etkisiyle değişebilir. Görünüş, işlevi bakımından; olay veya durumun gerçek zamandaki yayılımının bitmişlik, bitmemişlik veya sürme özelliğini bildirir. Türkçede zaman ekleri olarak bilinen -mIş, -DI, -(I)yor, -mAktA, -mAdA, -AcAk, -Ar/Ir, -DIr ekleri zaman işlevinin dışında görünüş ve kiplik işlevinde de kullanılırlar. Dolayısıyla bu eklere "zaman ekleri" denemeyeceği gibi "görünüş ekleri" de denemez. Çalışmamızda, Türk dili araştırmalarında fazlaca üzerinde durulmayan görünüş ve kılınış konusu ele alınmıştır. Görünüş ve kılınış konusunda Ahmet Benzer'in Türkçede Zaman, Görünüş ve Kiplik ve Ahmet Karadoğan'ın Türkiye Türkçesinde Kılınış adlı eserlerinden bilgi toplanmıştır. Konu, Türkmen edebiyatının önde gelen şairlerinden biri olan Mahtumkulu'nun Divân'ında işlenmiştir. Mahtumkulu'nun Divân'ında geçen şiirlerdeki fiiller, önce bağlama dayalı olarak görünüş; daha sonra yine bağlama dayalı olarak kılınış bakımından tek tek incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Mahtumkulu Divânı, fiiller, kılınış, görünüş.
Aktionsart is a category that expresses the time at the root or body of the action. In other words, there is a tense that exists in the stem or body of the verb other than the tense affix that the verb takes on it. This also refers to aktionsart. Also, the aktionsart type of a verb can change with the effect of the sentence (object, subject, complements, etc.) it is in. In terms of function, the aspect states the telicity, imperfection, or continuation nature of the expansion of the event or situation in real time. Also known as the tense suffixes in Turkish -mIş, -DI, - (I) yor, -mAktA, -mAdA, -AcAk, -Ar / Ir, -DIr suffixes are also used in the aspect and mode function except from the time function. Therefore these suffixes cannot be called "tense" or "aspect" suffixes. In our study, the aspect and actionsart subject is considered on a primary basis, which is not emphasized much in Turkish language studies. On the subject of aspect and aktionsart the informations that have been obtained are gathered from Ahmet Benzer's "Türkçede Zaman, Görünüş ve Kiplik" and Ahmet Karadoğan's "Türkiye Türkçesinde Kılınış" books. The subject was emphasized in one of the leading poets of Turkmen literatüre Mahtumkulu's Divan. Verbs in the poems in Mahtumkulu's Divan, was examined one by one in terms of context based aspect and context based aktionsart. Keywords: Mahtumkulu's Divan, verbs, aktionsart, aspect.
Aktionsart is a category that expresses the time at the root or body of the action. In other words, there is a tense that exists in the stem or body of the verb other than the tense affix that the verb takes on it. This also refers to aktionsart. Also, the aktionsart type of a verb can change with the effect of the sentence (object, subject, complements, etc.) it is in. In terms of function, the aspect states the telicity, imperfection, or continuation nature of the expansion of the event or situation in real time. Also known as the tense suffixes in Turkish -mIş, -DI, - (I) yor, -mAktA, -mAdA, -AcAk, -Ar / Ir, -DIr suffixes are also used in the aspect and mode function except from the time function. Therefore these suffixes cannot be called "tense" or "aspect" suffixes. In our study, the aspect and actionsart subject is considered on a primary basis, which is not emphasized much in Turkish language studies. On the subject of aspect and aktionsart the informations that have been obtained are gathered from Ahmet Benzer's "Türkçede Zaman, Görünüş ve Kiplik" and Ahmet Karadoğan's "Türkiye Türkçesinde Kılınış" books. The subject was emphasized in one of the leading poets of Turkmen literatüre Mahtumkulu's Divan. Verbs in the poems in Mahtumkulu's Divan, was examined one by one in terms of context based aspect and context based aktionsart. Keywords: Mahtumkulu's Divan, verbs, aktionsart, aspect.
Açıklama
Yüksek Lisans
Anahtar Kelimeler
Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
